Historia wsi Połczyno

Połczyno - Pôłczëno (kiedyś pod nazwami Polczyn (1395), Polczin (1421), Poltczyn (1428), Polzin (1445), Polczyno, Połczyn, Polzin, Poltzin (1800), Konradswiese (1942 - 1945) ) jest starą bogatą osadą książęcą. Nazwa wsi pochodzi od właściciela Pełka.

W 1310 roku była własnością krzyżaków komturstwa gdańskiego.

1 marca 1378 roku komtur gdański Zygfryd Walpot von Bassenheim nadaje przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim. Nadaje sołtysowi Konradowi Wiese (Wysen) 6 wolnych włók ziemi, należących do wolnego sołectwa (ogółem wieś posiadała 59,5 włók). Istnieje podobno też wzmianka o młynie w tym czasie.

Około 1400 roku Połczyno zajmuje 51,5 włóki. Znajduje się tu także karczma. Jako, że wieś uchodzi za bogatą na wyprawy wojenne dostarczyła 5-ciu zbrojnych.

Po 1466 roku wieś staje się własnością królewską w starostwie puckim.  Wzmiankowana jako Palczyno, Połczyn, Pelczino.

W 1627 roku lustratorzy królewscy zastają w Połczynie tylko zgliszcza gdyż „wieś z gruntu wszystka spalona przez żołnierzy naszego a nadto obrabowana przez żołnierzy z Pułku Pana Lanckorońskiego”.

W 1650 roku inwentarz wsi to: 10 krów dojnych, 13 innych, 2-u rocznych 7, jednorocznych 3, 1 stadnik (samiec rozpłodowy bydła domowego), 3 świnie, 9 wieprzów, 8 prosiąt, 8 gęsi, 15 kur i 7 jałowic (młoda krowa niemająca jeszcze potomstwa, jałówka).

Przed 1655 rokiem starosta pucki, Jan Zawadzki zakłada obok wsi folwark.

W 1656 roku król Kazimierz oddaje mieszczaninowi puckiemu Tomaszowi Ranke 2 poddanych w Połczynie za wierne jego usługi.

W 1678 roku wieś liczyła 58,5 włóki i była osadą wiejską. Miała 2-ch sołtysów. Jeden z nich to Piotr Parchem, który mieszkał wraz z żoną i czwórką dzieci. Drugi Szymon Lesnau z żoną i dwójką dzieci. Oboje mieli po 3 włóki ziemi. Gburów we wsi wcześniej było 18, teraz jest 13 i jedno w arendzie.

• Paweł Hanman z żoną i dzieckiem posiada 1,5 włóki,
• Jakuba Busza, wdowa z synem,
• Jakub Bolda z żoną i dwójką dzieci,
• Jan Szauenburg z żoną i jednym dzieckiem,
• Jerzy Dytlof (Detloff) z żoną i jednym dzieckiem,
• Jan Kleba z żoną i czwórką dzieci,
• Tomasz Dytlof z żoną i dwójką dzieci,
• Michał Kornik z żoną i jednym dzieckiem,
• Jerzy Top z żoną i ośmiorgiem dzieci, pracuje dla uczciwego puckiego mieszczanina Świętosza Brychelka
• Michał Halman z żoną pracuje na kontrakcie dla burmistrza puckiego Jana Ross
• Michał Parchem z żoną i dwójką dzieci posiada 1,5 włóki
• Jakub Bosch z żoną
• Andrys Buszch, syn Matysa Buszcha z żoną i czwórką dzieci pracuje dla księdza dziekana puckiego Jerzego Rydelus

Jest także kilku zagrodników min. Paweł Rewa i Jan Molnaur.

Folwark liczy pięcioro ludzi. Jest też siedzibą rządcy wzniesioną z drzewa i gliny. Wieś należała do starostwa puckiego i stanowiła jedno ze źródeł jego dochodów.

W 1717 roku wieś znajduje się w powiecie wejherowskim, jest nadal własnością chełmińską, czyli stanowi wolne sołectwo na Kaszubach.

W 1772 roku wieś trafia w ręce skarbu pruskiego i zostaje dzierżawiona najpierw Michałowi Janowskiemu, później rodzinie Taube. Wtedy to widnieje pod niemiecką nazwą Polzin lub Poltzin.

W roku 1800 folwark został własnością Marty Hannemann, która nabyła go za 700 korcy żyta i 4000 talarów. I tak do 1945 roku folwark był dzierżawiony przez niemiecki ród Hannemannów (Hannemanów).

W latach 1862 – 1865 wydobyto tuż przy wsi w kierunku Północno zachodnim, 50 kroków w lewo od szosy do wsi Zdrada urnę odosobnioną. Była ona napełniona kośćmi i przykryta płaskim kamieniem.

W 1869 wieś zamieszkuje 470 mieszkańców (403 katolików i 67 ewangelików) w 46-ciu domach. Powierzchnia Połczyna to 311,9 hektara, ma bardzo urodzajną glebę.

Od roku 1919 wieś ponownie znajduje się w granicach Polski w powiecie morskim (tak się nazywał powiat pucki w latach 1920-1928).

W okresie międzywojennym XX wieku wieś się zdecydowanie powiększa. Wówczas za sprawą parcelacji w latach 1934-1938 z 50 ha majątku Aleksandra Hannemana powstaje nowa część wsi, położone na zachód - Parcele, a liczba domów wzrosła z 39 do 61.

Podczas okupacji niemieckiej 25 czerwca 1942 roku nazwa Polzin została przez nazistowskich propagandystów niemieckich w ramach szerokiej akcji odkaszubiania i odpolszczania nazw niemieckiego lebensraumu zweryfikowana jako zbyt kaszubska i przemianowana na nowo wymyśloną i bardziej niemiecką – Konradswiese.

12 marca 1945 roku Połczyno zostało wyzwolone spod okupacji niemieckiej przez Wojska 2 Frontu Białoruskiego.

Po drugiej wojnie światowej w Połczynie na terenie dawnego Dworu Aleksandra Hannemanna utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne (PGR) oraz Stację Hodowli Roślin, której pracownicy zamieszkiwali po 1945 roku w dworze w Sulicicach.

W latach 1969-73 dwór w Połczynie został gruntownie odremontowany. Budynek jest zwrócony frontem do południa, murowany z cegły i otynkowany, parterowy na sklepionych piwnicach. Wzniesiony na rzucie wydłużonego prostokąta, dwutraktowy z nowszym niesymetrycznie usytuowanym ryzalitem przy elewacji frontowej oraz drewnianą, ażurową werandą krytą dwuspadowym daszkiem. Układ osi zakłócony, w elewacji frontowej dwa wejścia. Dach dwuspadowy kryty eternitem.

Do tej pory zachowały się pozostałości parku, a budynek będący niegdyś kuźnią dworską, służy jako dom mieszkalny. Resztę zabudowań przeznaczono na obory dla zwierząt hodowlanych.

*1 włóka chełmińska (staropolska) = 30 morg = 17,955 ha = 179550 m2

Źródła:

• Katalogu zabytków sztuki. „Puck, Żarnowiec i okolice” wydany przez Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe. Warszawa 1989 rok.
• Ziemia Pucka Przewodnik Krajoznawczy Franciszek Mamuszka
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VIII strona 711-712
• Stare zdjęcia Majątku Hannemannów pochodzą z prezentacji ze strony szkoły w Połczynie.
• Wikipedia
• www.westpreussen.de

Temat na forum

Artukuł opublikowany 8 czerwca 2010 roku,
ostatnio aktualizowany: 28 listopada 2015, 26 maja 2016, 19 grudnia 2016